ธาตุสมุฏฐาน (คัมภีร์สมุฏฐานวินิจฉัย)

ธาตุสมุฏฐาน (คัมภีร์สมุฏฐานวินิจฉัย)



ธาตุสมุฏฐาน  ในคัมภีร์สมุฏฐานวินิจฉัย ได้กล่าวถึง สมุฏฐานธาตุทั้ง 4 กอง  อันเป็นมหาพิกัดสมุฏฐาน ซึ่งเป็นที่ตั้งแห่งกองธาตุ ถ้าจะวิปริตเป็นชาติ  จะละนะ  ภินนะ ก็อาศัยเหตุแห่งกองธาตุเหล่านี้เป็นอาทิ  ประกอบด้วย

1. เตโชธาตุ   เป็นที่ตั้งแห่งจตุกาลเตโช   ถ้าจะวิปริตก็อาศัย    พัทธะปิตตะ (ดีในฟัก)   อพัทธะปิตตะ (ดีนอกฟัก)  และกำเดา (เปลวความร้อน)  ให้เป็นเหตุ

2. วาโยธาตุ   เป็นที่ตั้งแห่งฉกาลวาโย   ถ้าจะวิปริตก็อาศัย    หทัยวาตะ (ลมเสียดแทงใจ)   สัตถะกะวาตะ (ลมทำให้ขาดเป็นชิ้นๆ)  และสุมนาวาตะ (ลมตัดกลางตัว)  ให้เป็นเหตุ

3. อาโปธาตุ   เป็นที่ตั้งแห่งทวาทศอาโป   ถ้าจะวิปริตก็อาศัย   ศอเสมหะ (เสลดในลำคอ)   อุระเสมหะ (เสลดในทรวงอก)  และคูถเสมหะ (เสลดทางทวาร)  ให้เป็นเหตุ

4. ปถวีธาตุ   เป็นที่ตั้งแห่งวีสติปถวี   ถ้าจะวิปริตก็อาศัย    หทัย (หัวใจ)   อุทริยะ  (อาหารใหม่)  และกรีสะ (อาหารเก่า) ให้เป็นเหตุ